درس استعداد تحصیلی از دروس عمومی تمامی رشته ها و گروه های کنکور دکتری می باشد که اولین بار در سال 74 در ایران برای مقطع کارشناسی ارشد طراحی و همزمان با برگزاری آزمون دکتری ، از سال 89 در کنکور این مقطع برای تمامی رشته ها به عنوان یکی از سرفصل های امتحانی مطرح شد و در دفترچه ثبت نام آزمون دکتری 1400 توسط سازمان سنجش به عنوان یکی از منابع برای تمامی رشته ها معرفی شده و دارای ضریب یک می باشد.
استعداد تحصیلی مانند زبان انگليسی بين همه رشته ها مشترک است. برخی از داوطلبان کنکور دکتری گمان میکنند مطالعه برای این درس تأثیری ندارد و به هوش و استعداد فرد برمیگردد؛ باید گفت این درس همانند دروس دیگر نیازمند یادگیری مهارت های خاص خود می باشد.
البته در گذشته سوالات آزمون های GMAT و GRE بین الملل عیناً ترجمه می‌شد ولی در حال حاضر تیم طراحی مجزایی برای طراحی تست های جدید داخلی برای کنکور دکتری در سازمان سنجش وجود دارد و کیفیت سوالات این آزمون از استاندارد داخلی خوبی برخوردار است .
این درس به جهت ارزیابی و سنجش هوش داوطلب کنکور؛ دقت و سرعت؛ توانایی تجزیه و تحلیل؛ توانایی تجسم او طراحی شده است. استعداد تحصيلي که در اكثر كشورها بـا عنـوان آزمون‌های GRE و GMAT شناخته میشود و در حد آزمون‌هایی مانند TOEFL و يا IELTS شناخته شده و شركت و قبولی در آن برای متقاضيان ادامه تحصيل در مقطع دکتری یک امر ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
برای درس استعداد تحصیلی دکتری منبع مشخصی از سوی سازمان سنجش اعلام نشده است اما منابع خوبی مانند جامع ترین بسته آموزش تصویری استعداد تحصیلی استاد وکیلی و همچنین قویترین و کاملترین جزوه استعداد تحصیلی استاد قوی پنجه موجود است که داوطلبان را به سطح آمادگی مطلوب می رساند
از آنجایی که برای درس استعداد تحصیلی کنکور دکتری منبع مشخصی از سوی سازمان سنجش تعریف نشده است ؛ برای داوطلبین کسب نتیجه ای مطلوب در این درس حداقل در مرحله ی اول کنکور از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
سؤالات درس استعداد تحصیلی شامل 4 بخش می باشد که عبارتند از :
1. بخش اول: درک مطلب
2. بخش دوم: منطقی
3. بخش سوم: تحلیلی
4. بخش چهارم: کمیتی
این قاعده در تمام 6 گروه آزمایشی کنکور دکتری ( زبان، هنر، علوم انسانی، علوم پایه، دامپزشکی،کشاورزی) وجود دارد به جز در گروه آزمایشی فنی – مهندسی که در این گروه به جای بخش منطقی؛ بخش تجسمی وجود دارد.
بخش اول: درک مطلب
انواع سؤالاتی که معمولا در بخش درک مطلب پرسیده می شود اعم از : یافتن جزییات بیان شده و بیان نشده، یافتن منظور و پیام اصلی متن؛ بیان هدف کلی متن؛ استخراج و استنباط از متن؛ یافتن مرجع ضمیر؛ پیدا کردن بهترین عنوان برای متن و غیره.از این بخش در چند دوره ی اخیر کنکور معمولاً 8 سؤال مطرح شده است.
در بخش درک مطلب دو متن تقریباً بلند با توجه به گروه آزمایشی خودتان داده می شود که از همین متون سؤالاتی پرسیده میشود که شما بهتر است با دانش قبلی ِ خود پاسخ ندهید و به اطلاعات داده شده در متن توجه نمایید و حتی ممکن است در برخی سؤالات به قوه ی تحلیل و استنباط خود تکیه نمایید.
بخش دوم: منطقی
این بخش تا حدودی شبیه به بخش درک مطلب میباشد؛ با این تفاوت که متن داده شده کوتاه می باشد و شامل 7 سؤال است و عمدتاً متنون عمومی هستند و ارتباطی با گروه های آزمایشی ندارند. همانطور که قبلاً گفته شد این بخش جزء گروه آزمایشی «فنی- مهندسی» نمی باشد و در تمامی گروه های آزمایشی دیگر وجود دارد.
انواع سؤالاتی که در بخش منطقی پرسیده می شود؛ شامل:
1. تضعیف استدلال ( زیر سؤال بردن و خدشه دار کردن و تضعیف نتیجه مفروضات مسئله)
2. تقویت استدلال
3. نتیجه گیری
4. یافتن مفروضات پنهان
بخش سوم: تحلیلی
برای پاسخ به این گونه سؤالات نیازی به هیچ گونه فرضیات ذهنی ِ قبلی ندارید و فقط می توانید بر قوه ی تحلیل خود تکیه نمایید.
سؤالات این بخش 8 عدد می باشد که معمولاً شامل دو مدل است.
انواع سؤالات این بخش عبارتند از:
* بررسی شروط
* جدول و ماتریس اطلاعات
* چینش
* جانمایی
برای پاسخ گویی به این سؤالات باید 3 گام زیر را طی نمایید:
1) مدل سازی مسئله ی تعریف شده بر اساس قواعد موجود
2) خلاصه کردن قواعد براساس مدل به دست آمده
3) پاسخ به سؤالات بر اساس مدل و قواعد مسئله
ضمناً پیش از انجام این 3 گام ابتدا باید نوع سؤال را پیدا کنید. پس از طی کردن این گام ها شما یا با مسئله ی تک حالته و یا با مسئله ی چند حالته روبرو خواهید شد. در مسئله ی چند حالته هر اطلاعات و داده ای که از صورت سؤال دریافت میکنید فقط برای همان سؤال قابل استفاده است در حالیکه در مسائل تک حالته اینطور نیست وبین سؤالات روابطی وجود دارد.
برای موفقیت در درس استعداد تحصیلی داوطلبان می بایست نمونه سوالات سالهای قبل و منابع پیشنهاد شده را مطالعه نمایند.
