معرفی دوره دکتری بدون آزمون

بر اساس آخرین آیین‌ نامه دکتری استعدادهای درخشان، شرایط پذیرش بدون آزمون دکتری را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:

1- داشتن معدل کارشناسی بالاتر از 16

2- داشتن معدل کارشناسی ارشد بالاتر از 17

3- کسب حداقل 60 امتیاز از موارد یادشده در آیین‌نامه

4- کسب حداقل نمره‌ی ۵۰ در آزمون زبان MSRT یا معادل آن در دیگر آزمون‌ها، پیش از آزمون جامع دکتری.

5- نبود فاصله زمانی بیش از دو سال از دانش‌آموختگی از مقطع کارشناسی ارشد

البته دانشگاه‌ها می‌توانند شرایط دیگری را به آیین‌نامه استعداد درخشان اضافه کنند و الزام شدیدی بر رعایت دقیق شرایط موجود در آیین‌نامه ندارند.

به طور مثال، برخی دانشگاه‌ها حداکثر سن یا اتمام تحصیل در 5 ترم را نیز به شرایط این آیین‌نامه می‌افزایند. برخی دانشگاه‌های دولتی نیز تنها از بین دانش‌آموختگان دانشگاه‌های دولتی دانشجوی دکتری بدون آزمون می‌پذیرند و گاه تنها دانش‌آموختگان خود را جذب می‌نمایند.

1- پذیرش دکتری پردیس دانشگاه‌ها که از طریق برگزاری آزمون اختصاصی توسط دانشگاه صورت می‌گیرد. (دکتری بدون آزمون پردیس کیش و دکتری بدون آزمون پردیس البرز از آن جمله است.)

2- پذیرش دکتری بدون کنکور بنیاد ملی نخبگان از طریق اعطای جایزه شهید احدی

 انواع شیوه‌های پذیرش دکتری بدون آزمون در دانشگاه‌های مختلف 

داوطلبان متقاضی تحصیل در دانشگاه‌ها می‌توانند در دوره های پذیرش بدون کنکور شرکت نمایند و به دانشگاه راه یابند، در دوره کارشناسی ارشد نیز می‌توان با استفاده از امکاناتی بدون شرکت در کنکور به مقطع دکتری راه پیدا کرد و نیازی به شرکت کردن در این آزمون سخت‌ وجود ندارد.

در واقع باید گفت ثبت نام بدون کنکور دانشگاه‌ها، تنها محدود به دوره کاردانی و کارشناسی نیست و داوطلبان تحصیل در مقطع دکتری یا PHD می‌توانند در صورت احراز شرایط لازم و با استفاده از سهمیه استعداد درخشان کارشناسی ارشد و دکتری به ادامه تحصیل بپردازند.

دکتری بدون آزمون که نام دیگر آن دکتری استعداد درخشان است، به صورت غیر متمرکز انجام می‌گیرد و هر دانشگاه به صورت بدون کنکور و به طور مستقل و جداگانه برای پذیرش دانشجویان اقدام می‌کند.

نحوه‌ی امتیازدهی به متقاضیان درجدول ارزیابی، طبق دستورالعمل مصوب شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه است که می‌بایست قبل از ثبت نام داوطلبان، از طریق فراخوان دانشگاه به اطلاع همگان برسد.

این قانون شامل دو تبصره به شرح زیر است:

1- دانشگاه‌های پیام نور، آزاد، غیرانتفاعی و پردیس‌های خودگردان شامل نکات ذکر شده برای پذیرش استعداد درخشان در مقطع دکتری نیستند.

2- تحصیل داوطلبان در دوره دکتری بدون آزمون به صورت رایگان و بدون پرداخت شهریه خواهد بود.

مورد اول: مقالات علمی – پژوهشی (داخلی و خارجی) مرتبط با پایان‌نامه، گواهی ثبت اختراع مورد تأیید سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و برگزیده شدن در جشنواره‌های علمی معتبر بین‌المللی (خوارزمی، فارابی، رازی و ابن‌سینا) حداقل ۱۰ و حداکثر  ۲۲ امتیاز دارند.

 هر مقاله تا ۷ امتیاز، گواهی ثبت اختراع بین‌المللی تا ۷ و داخلی تا ۵ امتیاز، برگزیده شدن در جشنواره‌های علمی داخلی  تا ۳ و در جشنواره‌های علمی خارجی تا ۷ امتیاز دارند.

مورد دوم: مقالات علمی-ترویجی مرتبط با پایان‌نامه است که حداکثر امتیاز باید تا ۶ امتیاز باشد و نحوه ارزیابی نیز هر مقاله تا ۳ امتیاز دارند.

مورد سوم: مقالات چاپ شده در کنفرانس‌های معتبر (داخلی یا خارجی) حداکثر تا ۴ امتیاز است و نحوه ارزیابی خارجی تا ۲ و داخلی ۱ امتیاز دارند.

مورد چهارم: تألیف یا ترجمه‌ کتاب مرتبط با رشته‌ی تحصیلی که حداکثر امتیاز ۴ نمره دارند.

مورد پنجم: کیفیت پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد تا ۴ امتیاز دارند.

مورد اول: میانگین کل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره‌ی کارشناسی (پیوسته و ناپیوسته) حداکثر امتیاز ۶ دارد و نحوه ارزیابی نیز مطابق با دستورالعمل اجرایی شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه است.

مورد دوم: میانگین کل و کیفیت دانشگاه محل تحصیل دوره‌ کارشناسی ارشد ناپیوسته (بدون احتساب نمره‌ی پایان‌نامه) حداکثر امتیاز ۵ دارد و نحوه ارزیابی مطابق با دستورالعمل اجرایی شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه است.

مورد سوم: طول مدت تحصیل در دوره‌ی کارشناسی حداکثر امتیاز ۳ دارد و نحون ارزیابی نیز به این صورت است که بیش از ۸ نیم‌سال کارشناسی پیوسته و بیش از ۴ نیمسال کارشناسی ناپیوسته امتیازی ندارد.

مورد چهارم: طول مدت تحصیل در دوره‌ کارشناسی ارشد ناپیوسته حداکثر ۳ امتیاز دارد و نحوه ارزیابی نیز به این صورت است که طول مدت تحصیل بیش از ۵ نیمسال امتیازی ندارد.

مورد پنجم: برگزیده شدن در المپیاد‌های علمی دانشجویی حداکثر ۵ امتیاز دارد و نحوه ارزیابی به این صورت است که رتبه یک تا ۳، ۵ امتیاز، رتبه‌ ۴ تا ۶، ۴ امتیاز، رتبه‌ ۷ تا ۹، ۳ امتیاز، رتبه‌ی ۱۰ تا ۱۲، ۲ امتیاز و رتبه‌ی ۱۳ تا ۱۵، ۱ امتیاز  دارد.

مورد ششم: مدرک زبان معتبر حداکثر ۸ امتیاز دارد و جمع امتیازات باید حداکثر به ۳۰ نمره برسد.

رشته‌هایی که طبق مصوبه‌ شورای برنامه‌ریزی آموزش عالی در دوره‌ کارشناسی برای ۹ نیمسال و کارشناسی ارشد ناپیوسته برای ۵ نیمسال تصویب شده‌اند و دانش‌آموختگان دوره‌ کارشناسی ارشد پیوسته (با حداکثر سنوات تحصیلی)، با نظر کمیته‌ مصاحبه‌کننده می‌توانند از مجموع امتیاز طول مدت تحصیل در دوره‌ کارشناسی و کارشناسی ارشد استفاده کنند.

تسلط در تجزیه و تحلیل مسائل علمی و پاسخگویی به سؤالات حداکثر ۳ امتیاز، وسعت نظر، نوآوری و کارآفرینی حداکثر ۳ امتیاز، شخصیت، متانت و نحوه‌ تعامل حداکثر ۳ امتیاز، نگرش و اطلاعات فناورانه مرتبط با رشته‌ی تحصیلی حداکثر ۳ امتیاز، توانایی فن بیان و انتقال مطالب  حداکثر ۳ امتیاز، هم‌راستایی زمینه‌ پژوهشی داوطلب با اولویت‌های علمی اعضای گروه حداکثر امتیاز ۱۵ دارد که جمعا ۳۰ امتیاز می‌شود.

پذیرش بدون کنکور  هم در دانشگاه‌های سراسری و هم در دانشگاه آزاد اسلامی صورت می‌گیرد.

پذیرش دکتری پردیس دانشگاه‌ها از طریق برگزاری آزمون اختصاصی دانشگاه  و پذیرش دکتری بدون کنکور بنیاد ملی نخبگان از طریق اعطای جایزه شهید احدی صورت می‌گیرد.

داوطلبانی که از طریق سهمیه­ استعداد درخشان (بدون آزمون) برای پذیرش در مقطع دکتری تخصصی دانشگاه‌های مختلف کشور اقدام می‌کنند نیازی به ثبت‌نام در آزمون سراسری ندارند و در آزمون کتبی شرکت نمی‌کنند.

این داوطلبان تنها از طریق مصاحبه حضوری مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.

در پذیرش بدون آزمون دانشگاه‌ها، دعوت شدن به مصاحبه و کلیه مراحل از طریق خود دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد و بنابراین دست دانشگاه‌ها در تأثیر مصاحبه برای پذیرش نهایی کاملاً باز است.

اطلاعیه پذیرش بدون آزمون در مقطع دکتری در دانشگاه‌های مختلف کشور از طریق سایت دانشگاه‌ها اعلام می‌شود.

پس از انتشار اطلاعیه، متقاضیان فرصت دارند در پذیرش بدون آزمون دانشگاه ثبت‌نام کنند و مدارک خود را جهت بررسی اولیه حائزین شرایط شرکت در مصاحبه، به دفتر استعدادهای درخشان دانشگاه‌ها ارسال نمایند.

سپس اسامی واجدین شرایط از طریق دفتر استعداد درخشان به گروه‌ها اعلام و اسامی افراد در سایت دانشگاه‌ها اطلاع‌رسانی شده و یا از طریق تماس تلفنی و پیامک به داوطلبان اعلام می‌شود.

در نهایت پس از شرکت در مرحله مصاحبه و مشخص شدن افراد پذیرفته‌شده، اسامی به سازمان سنجش اعلام می­‌شود.

اغلب دانشگاه‌ها، در این مرحله اسامی پذیرفته‌شدگان را ضمن بیان عدم تأیید نهایی این افراد، منتشر می‌کنند؛ اما بسیاری از دانشگاه‌ها تنها پس از تأیید سازمان سنجش، اسامی را اعلام می­کنند.

در پذیرش بدون آزمون پس از مشخص شدن قبولی داوطلبان در دانشگاه‌ها، لازم است فرم صلاحیت عمومی توسط آن‌ها تکمیل گردد تا پس از تأیید این فرم، نتیجه نهایی اعلام شود.

نقش سازمان سنجش آن است که نظارت داشته باشد تا این افراد در چارچوب ضوابط پذیرش شده باشند. اعلام اسامی نهایی پذیرش بدون آزمون نیز از طریق دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد.

پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه‌های سراسری، بدون پرداخت شهریه است و پذیرفته‌شدگان در دوره روزانه پذیرفته می‌شوند.

نکته مهم: در پذیرش بدون آزمون ممکن است اسم یک داوطلب در چند دانشگاه به عنوان قبولی نهایی اعلام شود. روال این است که دانشگاه‌ها پیش از اعلام اسامی به سازمان سنجش، با داوطلبان تماس می‌گیرند تا در صورت انصراف به علت قبولی در دانشگاهی دیگر، اسم فرد دیگری به جای آن‌ها ارسال شود. به هر حال وقتی اسم داوطلب توسط یک دانشگاه در پورتال سنجش وارد شود، امکان وارد کردن اسم وی توسط دیگر دانشگاه‌ها وجود ندارد.

لازم به ذکر است؛ دانشگاه‌ها می‌توانند شرایط دیگری را به آیین‌نامه استعداد درخشان اضافه کنند و الزام شدیدی بر رعایت دقیق شرایط موجود در آیین‌نامه وجود ندارد.

با توجه به این که ثبت نام دکتری بدون کنکور دانشگاه های سراسری از طریق فراخوان این دانشگاه و به صورت مستقل صورت می‌گیرد، زمان ثبت نام دکتری بدون آزمون نیز مشخص نیست. هر دانشگاه در زمان مدنظر خود فراخوان را اعلام خواهد کرد. به عنوان مثال؛ زمان ثبت نام دکتری بدون آزمون 1400 دانشگاه ها ممکن است از شهریور ماه 99 تا مرداد 1400 باشد.

دانشگاه آزاد اسلامی نیز هر ساله علاوه بر پذیرش از طریق آزمون، دانشجوی دکتری استعداد درخشان هم می‌پذیرد که شرایط پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه آزاد را می‌توانید اینجا بخوانید. به طول خلاصه این شرایط عبارت است از:

1- معدل بالای 17 یا 17.5 یا 18.5 (بسته به رشته)

2- نمره پایان‌نامه بالای 18.5 

3- تجانس رشته کارشناسی ارشد با دکتری

قابل توجه است که شرط تجانس رشته در پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه آزاد به معنای همنام بودن رشته مقطع ارشد و دکتری است. در سال‌های گذشته (علی‌رغم عدم تصریح این موضوع)، داوطلبانی که در گرایش مرتبط با رشته مقطع کارشناسی ارشد خود شرکت کرده‌اند، به دلیل عدم تجانس پذیرفته نشده‌اند.

4- اتمام تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در حداکثر 6 ترم

ثبت‌نام داوطلبان در پذیرش بدون آزمون دکتری دانشگاه آزاد تا سال 95 به صورت هم‌زمان با ثبت‌نام متقاضیان پذیرش با آزمون در سایت معاونت سنجش و پذیرش دانشگاه آزاد اسلامی صورت می‌گرفت و نتیجه اولیه و نهایی این پذیرش نیز از طریق سایت مرکز آزمون دانشگاه آزاد اسلامی اعلام می‌شد.

در شیوه بدون آزمون ثبت‌نام با انتخاب رشته‌محل‌ها همراه بود؛ با این تفاوت که داوطلبان باید در هنگام ثبت‌نام مدارک خواسته‌شده را در سایت بارگذاری می‌کردند تا پس از بررسی مدارک آنان، امکان و یا عدم امکان حضورشان در مصاحبه با انتشار کارنامه اولیه مشخص می‌شد.

با ادغام آزمون دکتری آزاد و سراسری در سال 96، شرایط پذیرش و زمان ثبت‌نام بدون آزمون این دانشگاه، از طریق دفترچه شماره 2 (انتخاب رشته) و یا در اطلاعیه‎ای مجزا از سوی این دانشگاه اطلاع‌رسانی می‌شود.

معمولاً مصاحبه‌ دکتری استعداد درخشان دانشگاه آزاد همزمان با مصاحبه دکتری دانشگاه آزاد باآزمون برگزار می‌گردد.

شرایط پذیرش دکتری بدون کنکور دانشگاه آزاد اسلامی در سال گذشته در دفترچه ثبت نام دکتری بدون آزمون 99 دانشگاه آزاد اعلام شد. فرصت ثبت نام از 16 مرداد تا 31 مرداد 99 است.

رشته های دارای پذیرش دکتری بدون آزمون آزاد

فهرست رشته های دارای پذیرش دکتری استعداد درخشان دانشگاه آزاد اسلامی در سایت این دانشگاه اعلام شد. داوطلبان لازم است جهت انتخاب رشته مورد نظر خود جهت پذیرش استعداد درخشان، به شرط تجانس رشته با رشته مقطع کارشناسی ارشد توجه داشته باشند.

نتایج نهایی داوطلبان پذیرش دکتری استعداد درخشان دانشگاه آزاد از طریق سایت مرکز سنجش، پذیرش و فارغ‌التحصیلی این دانشگاه اطلاع‌رسانی می‌شود.

دانشگاه های علمی کاربرد در مقاطع تحصیلات تکمیلی پذیرش ندارند. بنابراین پذیرش دکتری بدون کنکور دانشگاه علمی کاربردی نیز صورت نمی‌گیرد.

دانشگاه جامع علمی کاربردی یکی از دانشگاه های معتبر کشور است که تحت نظارت وزارت علوم اداره می شود. طبق روال هر ساله، این دانشگاه در دو مقطع کاردانی (بدون آزمون براساس معدل دیپلم)، کارشناسی ناپیوسته (روش ترمی و براساس معدل کاردانی) به صورت بدون کنکور دانشجو می پذیرد. 

ثبت نام بدون کنکور کاردانی دانشگاه علمی کاربردی در دو نوبت مهر و بهمن ماه صورت می گیرد.

دانشگاه پیام نور در مقطع دکتری دانشجو پذیرش می‌کند که رشته‌های دارای پذیرش و نیز ظرفیت پذیرش از طریق دفترچه انتخاب رشته دکتری اطلاع‌رسانی‌ می‌شود. اما فراخوانی برای پذیرش دکتری بدون آزمون دانشگاه پیام نور اعلام نمی‌شود.

بر اساس آن چه در آیین نامه دکتری استعداد درخشان گفته شده، این دانشگاه مجاز به پذیرش دکتری بدون کنکور از طریق آیین‌نامه مذکور نیست.

 

برخی دانشگاه‌های غیرانتفاعی نسبت به پذیرش بدون کنکور دانشجویان در مقطع دکترا از این طریق آیین نامه استعداد درخشان اقدام می‌کنند. اما تحصیل دانشجویانی که از طریق این آیین‌نامه در دانشگاه‌های غیرانتفاعی پذیرفته می‌شوند، همانند سایر دانشجویان، با پرداخت شهریه همراه است.