فلسفهٔ علم، گرایشی از فلسفه است که به بررسی پیش فرضها ی علم و چیستی گزارههای علمی و تغییر در مفاهیم و مسائل (مانند روششناسی، ارزش گزارهها و کارایی آنها و گونههای پیکرهبندی و…) علوم گوناگون میپردازد. در واقع فلسفهٔ علم، علم «مطالعه علوم» است. فلسفهٔ علم، از لحاظ علمِ مورد بررسی، به زیر گرایشهای گوناگونی از جمله: فلسفه ریاضیات، فلسفه فیزیک، فلسفه علوم کامپیوتر، فلسفهٔ زیستشناسی، مکانیک کوانتومی، نسبیت و… تقسیم میگردد. فلسفهٔ علم ارتباط تنگاتنگی با دیگر مباحث فلسفهٔ تحلیلی مانند فلسفهٔ ذهن، فلسفهٔ زبان، فلسفهٔ منطق، فلسفهٔ مهندسی و… دارد.
رشته فلسفه علم در گروه علوم انسانی قرار گرفته است. فلسفهٔ علم شاخهای از فلسفه است که در کار رسیدگی به مسائل اساسی و بنیادین «شناخت» های بشری و بررسی چیستی و چونی علم و علوم است. فلسفهٔ علم هم دقیقاً به مسایل اساسی خود علم (رشته مطالعات) میپردازد.
گرایش های دکتری ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ
بر اساس دفترچه ثبت نام دکتری 99، گرایش های دکتری ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ به شرح زیر است:
1) ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ و ﻓﻨﺎوری
2) ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻓﻴﺰیک
3) ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ
رشته های مجاز به شرکت در آزمون دکتری فلسفه علم
بنا بر دفترچه آزمون دکتری 1400 منتشره از سوی سازمان سنجش آموزش کشور، فارغالتحصیلان کارشناسی ارشد رشتههای زیر مجاز به شرکت در کنکور دکتری فلسفه علم هستند:
- فلسفه (تمامی رشتهها و گرایشها)
- الهیات و معارف اسلامی (تمامی گرایشها)
- ریاضی (تمامی گرایشها)
- فیزیک (تمامی گرایشها)
- آمار (تمامی گرایشها)
- تاریخ علم دوره اسلامی
- فلسفه علوم اجتماعی
- جامعهشناسی
دانشگاههای دکتری ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ
با توجه به این که تغییرات دانشگاههای پذیرنده یک رشته در مقطع دکتری در سالهای مختلف تغییرات زیادی ندارد، دانشگاههای جداول زیر که مربوط به آزمون دکتری سال گذشته است، میتواند به داوطلبان عزیز جهت اطلاع از گرایشهای دکتری ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ و نیز دانشگاههایی که در دورههای مختلف روزانه، شبانه، پردیس، غیرانتفاعی، پیام نور و دانشگاه آزاد اﺳﻼمی در رشته ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻋﻠﻢ پذیرش دارند، کمک کند.
منابع آزمون دکتری رشته فلسفه علم
منابع آزمون دکتری رشته فلسفه علم | ||
دروس سطح کارشناسی | فلسفه عمومی | سیر حکمت در اروپا: به همراه “گفتار در روش راه بردن عقل” نوشته رنه دکارت،تالیف محمدعلی فروغی ،انتشارات نیلوفر. کتاب فلاسفه بزرگ: آشنایی با فلسفه غرب، تالیف برایان مگی، ترجمه عزت الله فولادوند ،انتشارات خوارزمی . کتاب کلیات فلسفه (به جز بخش منطق)، تالیف ریچاردهنری پاپکین، آوروم استرول،ترجمه مترجم جلال الدین مجتبوی، انتشارات حکمت. کتاب فلسفه عمومی یا مابعدالطبیعه: بخش تمهیدی، مبحث انتقاد شناسایی، تالیف پل فولیکه، ترجمه یحیی مهدوی، انتشارات دانشگاه تهران . کتاب مبانی فلسفه (آشنایی با فلسفه های غرب)، تالیف یحیی بوذری نژاد، انتشارات جهاد دانشگاهی، واحد تهران. کتاب مبانی اندیشه های فلسفی (فلسفه عمومی)، تالیف منوچهر صانعی دره بیدی، انتشارات امیرکبیر. کتاب کلیات فلسفه، تالیف اصغر دادبه، انتشارات دانشگاه پیام نور. کتاب آموزش فلسفه، تالیف واربرتون نایجل، ترجمه مسعود علیا، انتشارات ققنوس. |
منطق | کتاب منطق (جلد اول و دوم)، محمدرضا مظفر، علی شیروانی موسسه انتشارات دارالعلم. کتاب مبانی منطق جدید، تالیف لطف الله نبوی، انتشارات سمت. کتاب درآمدی به منطق جدید، تالیف ضیاء موحد، انتشارات علمی وفرهنگی. کتاب منطق صوری ، تالیف محمد خوانساری ،انتشارات آگاه. مبانی منطق ، تالیف محمدعلی اژه ای ،انتشارات سمت . کتاب مهارت های منطق جدید،تالیف زینب برخورداری،انتشارات دانشگاه تهران. کتاب منطق ۱و۲ ، تالیف احد فرامرزقراملکی، غلامحسین ابراهیمی دینانی ،انتشارات دانشگاه پیام نور. کتاب منطق ۲ ، تالیف محمود منتظری مقدم ،انتشارات دفتر برنامه ریزی متون درسی حوزه علمیه. کتاب جوهر النضید، تالیف حسن بن یوسف علامه حلی، ترجمه منوچهر صانعی، انتشارات حکمت. | |
فلسفه اسلامی | کتاب شرح و ترجمه بدایه الحکمه علامه طباطبایی (جلد ۱)، تالیف علی شیروانی، انتشارات الزهراء. کتاب شرح و ترجمه بدایه الحکمه علامه طباطبایی (جلد ۲ و ۳ و ۴)، تالیف علی شیروانی، انتشارات بوستان کتاب قم. کتاب ترجمه و شرح نهایه الحکمه، تالیف سیدمحمدحسین طباطبائی، شارح علی شیروانی، انتشارات بوستان کتاب قم. کتاب شرح مبسوط منظومه، تالیف مرتضی مطهری، انتشارات حکمت. کتاب دروس شرح منظومه: حکمت (۱ و ۲ و ۳)، تالیف یحیی انصاری شیرازی، انتشارات بوستان کتاب قم. کتاب تاریخ فلسفه در اسلام (جلد ۱ و ۲) ( تنها فلاسفه و مکاتب مهم)، تالیف میان محمد شریف ، نصرالله پورجوادی ، اسماعیل سعادت ، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی. کتاب ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام( تنها فلاسفه و مکاتب مهم)، تالیف غلامحسین ابراهیمی دینانی،انتشارات طرح نو. کتاب درسهای اسفار،تالیف مرتضی مطهری،انتشارات صدرا. کتاب تاریخ فلسفه اسلامی، زیر نظر سیدحسین نصر و الیور لیمن،ترجمه جمعی از مترجمان، انتشارات حکمت. کتاب سیر فلسفه در جهان اسلام، تالیف ماجد فخری،ترجمه نصرالله پورجوادی ،انتشارات مرکزنشردانشگاهی. کتاب تاریخ فلسفه در جهان اسلامی ،تالیف خلیل جر، حنا فاخوری، ترجمه عبدالمحمد آیتی ، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی . کتاب سهروردی و مکتب اشراق ،تالیف مهدی امین رضوی ،انتشارات نشر مرکز . کتاب حکمت الاشراق سهروردی،ترجمه و شرح جعفر سجادی،انتشارات دانشگاه تهران. کتاب مبانی فلسفه اسلامی، مختار امینیان و کریم جباری، انتشارات بوستان کتاب قم. کتاب درآمدی بر فلسفه اسلامی، تالیف پریش کوششی، انتشارات راه نوین. کتاب چیستی فلسفه اسلامی، تالیف یارعلی کردفیروزجایی، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. کتاب فلسفه اسلامی، تالیف عبدالحسین خسروپناه، انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. کتاب تاریخ فلسفه اسلامی، تالیف هانری کورین، تالیف جواد طباطبایی، انتشارات کویر. کتاب فلسفه اسلامی، تالیف رحمت الله قاضیان، انتشارات بوستان کتاب قم. | |
فلسفه غرب | کتاب تاریخ فلسفه یونان و روم، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم جلال الدین مجتبوی، انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تالیف محمد ایلخانی، انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهی (سمت). کتاب تاریخ فلسفه (از دکارت تا لایب نیتس)، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم غلامرضا اعوانی، انتشارات علمی و فرهنگی(سروش). کتاب تاریخ فلسفه (فیلسوفان انگلیسی از هابز تا هیوم)، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم امیر جلال الدین اعلم، انتشارات علمی و فرهنگی (سروش). کتاب تاریخ فلسفه (از ولف تا کانت)، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم اسماعیل معادت و منوچهر بزرگمهر، انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب تاریخ فلسفه (از فیشته تا نیچه)، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم داریوش آشوری، انتشارات علمی فرهنگی. کتاب تاریخ فلسفه (از بنتام تا راسل)، تالیف فردریک کاپلستون، مترجم بهاءالدین خرمشاهی، انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب نگاهی به پدیدار شناسی و فلسفه¬های هست بودن، تالیف روژه ورنه و دیگران، مترجم یحیی مهدوی، انتشارات خوارزمی. کتاب فلسفه در قرن بیستم، تالیف ژان لاکوست، مترجم رضا داوری اردکانی، انتشارات سمت. کتاب فلسفه در قرون وسطی (مجموعه مقالات)،تالیف کریم مجتهدی،انتشارات امیرکبیر کتاب متفکران یونانی،تالیف تئودور گمپرتس؛ ترجمه محمدحسن لطفی ،علیرضا حیدری ،انتشارات خوارزمی. کتاب روح فلسفه قرون وسطی،تالیف اتین ژیلسون؛ ترجمه علی مراد داوودی،انتشارات شرکت انتشارات علمی و فرهنگی . کتاب نقد تفکر فلسفی غرب،تالیف اتین ژیلسون، ترجمه احمدی،انتشارات سمت . کتاب تاریخ مختصر فلسفه جدید،تالیف راجر اسکروتن ،ترجمه اسماعیل سعادتی، انتشارات حکمت. کتاب تاریخ فلسفه غرب ۱و ۲ ،تالیف مهدی زمانی، انتشارات دانشگاه پیام نور. کتاب چکیده تاریخ فلسفه غرب ،تالیف حسین شورورزی، حسین صانعی ،انتشارات مرندیز. کتاب بنیانگذاران فرهنگ امروز – افلاطون ،تالیف کارل بورمان ،ترجمه محمدحسن لطفی ،انتشارات طرح نو. کتاب نظریه صورت در فلسفه ارسطو،تالیف مهدی قوام صفری،انتشارات حکمت. کتاب تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس ،تالیف محمد ایلخانی ،انتشارات سمت. کتاب تاریخ فلسفه قرون وسطی و دوره تجدد ،تالیف امیل بریه،ترجمه یحیی مهدوی،انتشارات خوارزمی. کتاب فلاسفه تجربی انگلستان، لاک و بارکلی،تالیف منوچهر بزرگمهر،انتشارات موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران. کتاب نظریه معرفت در فلسفه کانت ،تالیف یوستوس هارتناک،ترجمه غلامعلی حدادعادل ،انتشارات هرمس. کتاب اخلاق در فلسفه کانت ،تالیف راجر سالیوان،ترجمه عزت الله فولادوند ،انتشارات طرح نو. کتاب فلسفه هگل،تالیف والترترنس ستیس،ترجمه حمید عنایت ،انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب مدخل فلسفه غربی معاصر،تالیف محمود خاتمی، مریم سادات ،انتشارات علم. کتاب فلسفه تحلیلی چیست،تالیف هانس یوهان گلوک، ترجمه یاسر خوشنویس،انتشارات ترجمان علوم انسانی. کتاب فلسفه معاصر،تالیف فردریک چارلز کاپلستون،ترجمه علی اصغر حلبی ،انتشارات زوار. | |
دروس سطح کارشناسی ارشد | فلسفه علم | درآمدی تاریخی به فلسفه علم، تالیف جان لازی، ترجمه علی پایا ،انتشارات سمت . کتاب فلسفه علم در قرن بیستم: چهار موضوع اصلی ،تالیف دانالد گیلیس،ترجمه حسن میانداری ،انتشارات سمت ، کتاب طه. کتاب فلسفه علم (از کتاب فهم فلسفه) ،تالیف راپرت وودفین، روی جکسون، سو جانسون، کیت مسلین، مل تامپسون،ترجمه منصور نصیری ،انتشارات علمی و فرهنگی . کتاب تبیین در فلسفه علم ،تالیف منصور نصیری،انتشارات دانشگاه تهران. کتاب درآمدی بر فلسفه علم ،تالیف سمیر اکاشا، ترجمه ابوالفضل حقیری قزوینی ،انتشارات امیرکبیر. کتاب فلسفه علم،تالیف ابراهیم دادجو ،انتشارات سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی . کتاب آشنایی با فلسفه علم،تالیف حسین شیخ رضایی ،انتشارات هرمس . کتاب فلسفه علم: مطالعه علم در بستر فلسفه ،تالیف یوسف نراقی،انتشارات اطلاعات. کتاب فلسفه علم ،تالیف جیمز لیدیمن،ترجمه حسین کرمی ،انتشارات حکمت. |
تاریخ علم | کتاب علم و تمدن در اسلام،تالیف سید حسین نصر،انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب تاریخ و فلسفه علم ،تالیف لویس ویلیام هلزی هال، ترجمه عبدالحسین آذرنگ ،انتشارات سروش. کتاب علم در تاریخ ،تالیف برنال جان دزموند،ترجمه حسین اسدپور پیرانفر ، انتشارات امیرکبیر. کتاب تاریخ علم ،تالیف پیتررابرت دی یر، ترجمه عبدالحسین آذرنگ نگار نادری ،انتشارات سخن. کتاب تاریخ علم ،تالیف ویلیام سسیل دامپی یر، ترجمه عبدالحسین آذرنگ ،انتشارات سمت. مقدمه بر تاریخ علم ، تالیف جورج سارتون ، غلامحسین صدری افشار، انتشارات علمی و فرهنگی. کتاب علم و دین،تالیف ایان باربور، ترجمه بهاء الدین خرمشاهی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی |
آینده شغلی و بازارکار رشته فلسفه علم
فارغالتحصیل فلسفه از نظر شغلی یا باید به عنوان استاد یا معلم فلسفه به تدریس فلسفه بپردازد و یا در مراکز پژوهشی مثل دایرهالمعارفها و پژوهشگاه علومانسانی فعالیت بکند که البته در چنین مراکزی بیشتر فارغالتحصیلان فوقلیسانس و دکترای فلسفه فعالیت دارند و یک لیسانس فلسفه در صورتیکه فعال و علاقمند باشد، میتواند به عنوان دستیار پژوهشگر در بعضی از این مراکز مشغول به کار گردد.

